Masz niedługo pewien zabieg? Bardzo się martwisz, ponieważ czytasz, że otrzymasz przed nim znieczulenie miejscowe? Czy Twoje obawy są uzasadnione? Poniższy artykuł rozwiewa wszelkie wątpliwości! Co to jest znieczulenie miejscowe? Jakie mamy tutaj rodzaje? Kiedy stosuje się to znieczulenie? Czy potem mogą wystąpić jakieś powikłania?
Jak działa znieczulenie miejscowe?
Znieczulenie miejscowe zwiększa komfort pacjentów w czasie wykonywania rozmaitych zabiegów o małej inwazyjności – nie tylko medycznych (w tym stomatologicznych), ale także np. w dziedzinie kosmetologii. Dzięki zastosowaniu tej metody nie trzeba przejmować się dolegliwościami bólowymi. Warto dodać, że czucie dotyku , nacisku w danym miejscu podania (które ma być poddane zabiegowi) jest jednak zachowane.
Niektórzy pacjenci na tyle obawiają się cierpienia w czasie różnych zabiegów, że nierzadko bardzo je odwlekają w czasie (lub w ogóle z nich rezygnują), przez co mocno sobie szkodzą. Warto zaś wiedzieć, że medycyna oferuje rozmaite rozwiązania, aby usługi były dokładne, bezpieczne i zapewniały odpowiedni komfort.
W literaturze znieczulenie miejscowe jest określane również jako regionalne albo obwodowe. To metoda polegająca na blokowaniu receptorów bólowych. Jest ona w praktyce stosowana do znieczulenia stosunkowo niewielkich części ciała.
Wiele osób jest zainteresowanych tym, czy po zastosowaniu znieczulenia miejscowego będą widzieć i wiedzieć, co się wokół nich dzieje… Jak najbardziej tak! Po podaniu zastrzyku itp. pacjenci zachowują całkowitą świadomość. Inaczej jest w przypadku znieczulenia ogólnego – wtedy pacjent jest nieprzytomny. Dzieje się to np. przed wykonaniem poważnej operacji.
Czasami pacjenci pytają swoich lekarzy, czy np. wykonanie zastrzyku spowoduje potem jakieś komplikacje. Warto zaznaczyć, że znieczulenie miejscowe jest metodą całkowicie odwracalną (zazwyczaj po około 2 godzinach wszystko wraca do normalnego stanu). W zdecydowanej większości przypadków nie ma żadnych skutków ubocznych, chociaż niestety czasami się one zdarzają (więcej o tym napiszę w dalszej części artykułu).
Jakie są rodzaje znieczulenia miejscowego?
Jest ich kilka, co może cieszyć. Dzięki temu lekarz jest w stanie zaproponować odpowiednie znieczulenie pod kątem konkretnego zabiegu (co ważne, poszczególne opcje mogą być ze sobą łączone). Tak, by pacjent czuł się jak najbardziej komfortowo.
Najczęściej stosowane jest znieczulenie powierzchniowe. Takie substancje, jak lignokaina, bupiwakaina, czy nowokaina (rzadziej) efektywnie blokują dolegliwości bólowe. Ten rodzaj jest stosowany m.in. w stomatologii, czy przed relatywnie prostymi zabiegami chirurgicznymi. Jakie są jego formy? Do zastosowania znieczulenia miejscowego tego typu (na powierzchnię skóry, czy błon śluzowych) wykorzystuje się np. zastrzyki, aerozole do gardła, kremy, żele. Wyróżniamy także znieczulenie nasiękowe (infiltracyjne). Cała idea polega tutaj na podaniu środka znieczulającego – w formie zastrzyku – w bezpośrednią okolicę miejsca, które ma być poddane zabiegowi.
Innym rodzajem jest znieczulenie podpajęczynówkowe. Stosuje się go w celu dotarcia do korzeni nerwowych, które otaczają rdzeń kręgowy. Dzięki temu pacjent będzie mógł znieść reakcje bólowe i ruchowe. Aby odpowiednio zaaplikować lek, trzeba wykonać nakłucie igłą lub zastosować cewnik. Podobną charakterystykę ma znieczulenie zewnątrzoponowe. Celem stosowania tego rozwiązania jest zablokowanie nerwów czuciowych.
Niekiedy praktykowana jest również blokada nerwów obwodowych. Np. w przypadku rozmaitych operacji kończyn górnych i dolnych. To rozwiązanie stosuje się po to, by dotrzeć do pojedynczych nerwów lub nawet splotów nerwowych.
Czy znieczulenie miejscowe boli?
Takie rozwiązania są stosowane po to, aby w czasie wykonywania np. zabiegu stomatologicznego pacjent nie odczuwał żadnych dolegliwości bólowych. Czy jednak samo podanie znieczulenia miejscowego powoduje jakiekolwiek komplikacje na tej płaszczyźnie? Dużo tutaj zależy od formy. Jest ona oczywiście dobierana pod kątem danego zabiegu, stanu pacjenta itp. Np. w przypadku zastrzyku trzeba oczywiście liczyć się z pewnym dyskomfortem w momencie wkłucia. Jest to jednak chwilowe. A potem (już w czasie np. wyrywania korzenia zęba) pacjent ma pełen spokój. Inne formy znieczulenia miejscowego (takie, jak np. aerozole, kremy, żele itp.) nie powodują żadnych dolegliwości bólowych.
Kto może podać znieczulenie miejscowe?
To ważne zagadnienie. Niektórzy są przekonani, że lekarz może wykonać każde znieczulenie miejscowe, a w praktyce wygląda to nieco inaczej. W przypadku znieczuleń zewnątrzoponowych, podpajęczynówkowych, a także blokad nerwów obwodowych odpowiedzialność – za zrealizowanie tych zadań – bierze na siebie lekarz anestezjolog.
Kiedy stosuje się znieczulenie miejscowe?
Aby pacjent nie odczuwał żadnych dolegliwości bólowych i idącego za tym dyskomfortu, lekarz musi dobrać odpowiedni rodzaj znieczulenia miejscowego (czasami jest stosowana kombinacja poszczególnych rozwiązań). Np. powierzchniowe znieczulenie stosuje się bardzo często w przypadku zabiegów stomatologicznych (m.in. są to wyrywanie korzenia zęba, mocowanie implantów itp.) i niektórych chirurgicznych. Jest to również powszechna praktyka, jeśli chodzi o przeprowadzenie badań diagnostycznych. Ten rodzaj znieczulenia miejscowego jest stosowany np. przed gastroskopią i kolonoskopią. Sprawdza się także w przypadku zabiegów z dziedziny medycyny estetycznej.
Znieczulenie miejscowe podpajęczynówkowe nie tylko eliminuje ewentualne dolegliwości bólowe. Eksperci od dziedziny anestezjologii zaznaczają, że ten rodzaj korzystnie działa na krzepnięcie krwi i zapobiega niekorzystnym zmianom zakrzepowym. Zazwyczaj znieczulenie podpajęczynówkowe jest stosowane przed krótkimi operacjami (mogą one trwać co najwyżej 4 godziny). Chodzi m.in. o zabiegi chirurgiczne i ortopedyczne kończyn dolnych. Poza tym ta forma jest stosowana w przypadku artroskopii stawu kolanowego, operacji żylaków, zabiegów urologicznych, czy nawet cesarskiego cięcia.
Nierzadko to właśnie rozwiązanie jest wybierane przez lekarzy. Zwłaszcza wtedy, kiedy w trakcie operacji istotny jest swobodny kontakt z pacjentem. Dzięki temu może on np. informować o tym, co go niepokoi, decydować się na zwiększenie, czy zmniejszenie zakresu wykonywanego zabiegu itp. Dla kobiet kluczowe jest natomiast to, że mogą one np. zobaczyć swoją nowo narodzoną pociechę zaraz po wykonaniu tak zwanej „cesarki”.
Warto zaznaczyć, że pacjenci ze znieczuleniem miejscowym mają pełną świadomość. A znieczulenie ogólne przenosi ich w „objęcia Morfeusza”. Ponadto w tym pierwszym przypadku nie ma ryzyka wystąpienia powikłań dotyczących intubacji pacjentów.
Kiedy stosuje się znieczulenie miejscowe zewnątrzoponowe? M.in. w leczeniu bólów pooperacyjnych, porodowych lub w trakcie trwania różnych chorób nowotworowych.
Blokady nerwów są najczęściej stosowane na splocie ramiennym. Dzięki temu można skutecznie znieczulić całą rękę. Nierzadko to rozwiązanie jest też praktykowane w celu znieczulenia stóp lub dłoni. Aby tak się stało, trzeba zastosować blokadę nerwów kolejno w okolicy kostki i nadgarstka.
Ile kosztuje zastrzyk?
Jest to zależne od kilku czynników. Jeśli np. pacjent jest ubezpieczony i przebywa w szpitalu, ponieważ niedługo ma mieć gastroskopię lub kolonoskopię, to otrzyma właściwie dopasowane znieczulenie za darmo.
A jeśli pacjent korzysta np. z usług prywatnych klinik medycznych? Koszt znieczulenia zależy oczywiście od danego przypadku i rodzaju wykonywanego zabiegu. Np. w klinice stomatologicznej IMPLANTIS cena znieczulenia (pod kątem zakładania implantów zębowych) to 60 PLN. Dużo więcej trzeba zapłacić np. za wykonanie gastroskopii lub kolonoskopii w znieczuleniu miejscowym. Ceny za tego typu usługi wynoszą już około kilkuset PLN.
Jak przygotować się do znieczulenia miejscowego?
Od pacjentów nie są wymagane żadne konkretne czynności w tym względzie. Zazwyczaj nie trzeba się zatem specjalnie przygotowywać do znieczulenia miejscowego (chyba że Twój lekarz zaleci Ci podjęcie odpowiednich kroków, to wtedy warto go posłuchać). Nie trzeba być również na czczo, chociaż w tym wypadku najwięcej zależy od samego rodzaju zabiegu. Masz mieć np. gastroskopię w znieczuleniu? W takiej sytuacji należy być na czczo (chociaż samo podanie znieczulenia tego nie wymaga).
Po jakim czasie schodzi znieczulenie miejscowe?
Na tak postawione pytanie też nie można dać jednoznacznej odpowiedzi. Bardzo dużo zależy od rodzaju zastosowanych substancji. Zazwyczaj działanie środków znieczulających zaczyna się w praktyce już po kilku minutach. Znieczulenie miejscowe powierzchniowe „trzyma” mniej więcej od 1 do 2 godzin.
Początek działania znieczulenia podpajęczynówkowego można odczuć tak naprawdę natychmiast. Ten rodzaj eliminuje ból nawet na 4 godziny. Czas działania jest zatem relatywnie długi. Z kolei znieczulenie zewnątrzoponowe zaczyna działać po około 30 minutach. W tym przypadku można wielokrotnie podawać środek znieczulający (dlatego właśnie to rozwiązanie jest stosowane m.in. w przypadku przewlekłych bólów).
Możliwe powikłania po znieczuleniu miejscowym: z czym trzeba się liczyć?
Ewentualne skutki uboczne po zastosowaniu znieczulenia miejscowego zdarzają się bardzo rzadko. Jeśli pacjent wie, że ma jakieś alergie, to należy bezwzględnie poinformować o tym lekarza! W innym wypadku podanie nieodpowiedniej substancji przy uczuleniu może doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, zaburzeń oddychania, czy krążenia…
W większości przypadków nie występują żadne skutki uboczne. Znieczulenie miejscowe jest całkowicie odwracalne. A jeśli już jakieś powikłania się pojawiają, to zazwyczaj bardzo szybko mijają.
Z czym trzeba się jednak ewentualnie liczyć?
a) zaburzenia rytmu serca
b) mocny spadek ciśnienia
c) zawroty głowy
d) zaburzenia widzenia
e) szum w uszach
f) metaliczny posmak w ustach
g) drętwienie języka
h) drżenie mięśni
i) drgawki
Przeciwwskazania do zastosowania znieczulenia miejscowego
Znieczulenie miejscowe nie może być zastosowane w przypadku osób mających na co dzień bardzo niskie ciśnienie. Problematyczne w tym aspekcie są także infekcje skóry, zaburzenia krzepnięcia krwi, czy nawet tatuaże (szczególnie tam, gdzie ma być wykonane wkłucie). Kolejnym przeciwwskazaniem do znieczulenia miejscowego są niektóre choroby serca. Warto także dokładnie skonsultować się z lekarzem, jeśli masz choroby neurologiczne, silne bóle głowy, czy pleców.
